جایگاه نمادین رنگ در قالی‌های محرابی صفوی

نویسندگان

چکیده مقاله:

قالی از مصادیق هنر اسلامی است که از جلوه‌های زیبایی و آیینی برخوردار می‌باشد. این هنر ملی در دوران حکومت خاندان صفوی مورد توجه قرار گرفت. از این عصر قالی‌هایی با طرح‌ها و نقش‌های متفاوت بجای مانده که هر یک از مفاهیم ویژه‌ای با هدف ترویج تشیع برخوردار است. از این جمله قالی‌ها و قالیچه‌های محرابی می‌باشد که به سبب کاربرد مذهبی در این دوران مورد توجه قرار گرفته و در کارگاه‌های درباری در انواع و ابعاد متفاوت تولید می‌شده است. قالیچه‌های محرابی که قرابت نزدیکی به ساختار معماری و محراب مساجد دارند، با رنگ‌ها، آرایه‌های تجریدی گیاهی و هندسی و خط نگاره‌هایی با مضامین آیات و احادیث متبرکه مزین شده‌اند. حال با توجه به نمادگرایی در قالی ایرانی و استفاده آیینی قالی محرابی در پژوهش حاضر رنگ‌ها و رنگ‌بندی قالی محرابی عصر صفوی مطالعه و بررسی شد تا در گام نخست رنگ‌های موجود و مشترک میان قالی‌های محرابی شناسایی شود. در گام بعدی جهت اطمینان از کاربرد تعمدی و یا تصادفی رنگ‌ها در قالی‌های محرابی، رنگ‌بندی قالی‌های محرابی با غیرمحرابی مقایسه شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد رنگ‌های کاربردی در قالی‌های محرابی به صورت آگاهانه انتخاب شده است و اختلافاتی میان رنگ‌بندی غیرمحرابی وجود دارد. در قالی‌های محرابی علیرغم کاربرد نقش‌مایه‌های متنوع، تنها از هفت رنگ ثابت در رنگ‌بندی قالی‌های محرابی استفاده شده است. این رنگ‌ها که در عرفان اسلامی مقدس و مورد احترام می‌باشند عبارتند از سفید، مشکی، صندل، آبی، سرخ، زرد و سبز که هر یک از رنگ‌های مذکور جایگاه ثابتی را در عموم قالی‌های محرابی به خود اختصاص داده و به مفاهیم نمادین و مقدسی همانند ترویج مذهب شیعه، وحدت و حضور آدمی در بهشت اشاره دارد. بدین ترتیب نتیجه نهایی پژوهش نشان می‌دهد، جایگاه و چیدمان رنگی قالی‌های محرابی صفویه در خدمت مفاهیم مستتری است که افزون بر ادراک مفاهیم اسلامی و شیعی، باعث تشدید حالات معنوی و عرفانی نمازگزار حین انجام فریضه الهی نماز می‌شود. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، به روش کیفی توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تجلی اسماء الحسنی در قالی های محرابی عصر صفوی

Iranian carpets as a manifestation of Persian art, due to the capabilities of Islamic art, have been a context for epiphany of this art doctrine. Mehrabi carpets of the Golden Age of Persian carpet-waving arts, Safavid era, can br regarded as the flagship model in the manifestations of this art. These carpets often were woven with religious functions and to fulfill religious obligations. Korani...

متن کامل

زیبایی شناسی رنگ و طرح در قالیچه های محرابی بلوچ

 قالیچه های محرابی بلوچ از اهمیت و اعتبار خاصی در بین فرش شناسان برخوردار است، چرا که نمایانگر آداب، رسوم و فرهنگ قومی است که سالیان درازی با تولید آن، هویت مشخص و جدایی در بین سایر مناطق برای خویش بدست آورده است؛ به گونه ای که با مطالعه ماهیت آن، به راحتی می توان از طریق مشاهده به بلوچ بودن یک قالیچه پی برد. زیبایی هنری قالیچه های محرابی بلوچ برخـاسته از ذهنیات هنرمندانـی است که تفکـرات دینـی ...

متن کامل

جایگاه نمادین رنگ در ادبیات پایداری در اشعار قیصر امین پور و محمود درویش

در ادبیات امروز، نمادها نقش مهمی در تصویرآفرینی و انتقال معانی ایفا می‌کنند. یکی از این نمادها که به شکلی هوشمندانه از سوی شاعران مورد استفاده قرار می‌گیرد عنصر رنگ است. از همین روی شاعران مقاومت با بکارگیری رنگ‌های مختلف سعی در بیان آرمان‌ها و خواسته‌های خود دارند. به عنوان نمونه قیصر امین‌پور در ادبیات پارسی و محمود درویش در ادبیات عربی با بکارگیری نمادها در آثار خود، تداعی‌...

متن کامل

جایگاه نمادین رنگ در ادبیات پایداری در اشعار قیصر امین پور و محمود درویش

در ادبیات امروز، نمادها نقش مهمی در تصویرآفرینی و انتقال معانی ایفا می‌کنند. یکی از این نمادها که به شکلی هوشمندانه از سوی شاعران مورد استفاده قرار می‌گیرد عنصر رنگ است. از همین روی شاعران مقاومت با بکارگیری رنگ‌های مختلف سعی در بیان آرمان‌ها و خواسته‌های خود دارند. به عنوان نمونه قیصر امین‌پور در ادبیات پارسی و محمود درویش در ادبیات عربی با بکارگیری نمادها در آثار خود، تداعی‌...

متن کامل

دلالت نمادین رنگ در شعر خلیل حاوی

رنگ از دیر باز نقش مهمی درآفرینش آثار ادبی ایفا نموده است. شاعر گاه برای عینیت بخشیدن به تصاویر هنری و کشف روابط میان اجزای آن، جلوه‌های واقعی و محسوس رنگ را به کار گرفته و گاه برای تبیین افکار بیان ناشدنی از فضای نمادین آن بهره جسته است. ریشه‌ی بکارگیری نمادین این عنصر را می‌بایست در پرتو تجارب ذاتی، احوال سیاسی و اجتماعی، گرایش‌های فلسفی خاص شاعر به ویژه پیچیدگی و ابهام موجود در شعر، جستجو نم...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 7  شماره 1

صفحات  47- 65

تاریخ انتشار 2017-03-21

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023